- با سرد شدن هوا همه افراد به خصوص سالمندان و کودکان نیازمند به مراقبت ویژه هستند. مراقبت از سالمندان در سرما از ابتلای آن ها به بیماری ها جلوگیری می کند. قرار گیری در دمای کم یا صفر درجه می تواند برای هر فردی در هر سن و سالی آسیب رسان باشد. در این میان سالمندان بیش از سایر افراد به مراقبت نیاز دارند که علاوه بر خودشان، اطرافیانشان هم باید نکاتی را رعایت کنند.
مراقبت از سالمندان در شرایط عدم تحمل سرما
اُفت دما (هیپوترمی)، سرما زدگی، سقوط و زمین خوردگی از شایع ترین مشکلات مراقبت از سالمندان در فصل سرما است. بدن سالمندانی که مدت زمان زیادی در سرما قرار می گیرند، حرارت طبیعی خود را از دست می دهد. در این شرایط حرارت بدن به سطح خطرناکی کاهش می یابد. سالمندان به دلیل کهولت سن به طور طبیعی دچار هیپوترمی (اُفت دما) می شوند. نشانه های عارضه هیپوترمی در سالمندان شامل گیجی، خواب آلودگی، احساس ضعف، اختلال در راه رفتن، کاهش ضربان قلب، احساس خستگی زیاد، پوست سرد و رنگ‌پریده است.
روش‌های پیشگیری از هیپوترمی برای مراقبت از سالمندان در سرما نیز عبارتند از:
- خشک نگاه داشتن بدن و لباس ها
- بیش تر ماندن در خانه در فصول سرد
- کاهش مدت زمان حضور در بیرون منزل
- استفاده از لباس های گرم برای سالمندان
- گرم نگه داشتن خانه تا دمای بالاتر از ۱۸/۵
- استفاده از دستکش، شال و کلاه در زمان هایی که خارج از منزل هستید
- پوشاندن دهان و بینی در برابر سرما در زمان هایی که خارج از منزل هستید
عارضه هیپوترمی بیش تر مبتلایان به آلزایمر، سکته مغزی، پارکینسون، نارسایی کلیه، دیابت و تومورهای مغزی را تهدید می کند.
مراقبت از سالمندان در برابر سرمازدگی
در صورت قرار گرفتن مداوم در دمای پایین، سالمندان در معرض خطر سرمازدگی قرار می گیرند که درجات متفاوتی دارد. بینی، چانه، گونه ها، گوش ها و انگشتان بیش تر در معرض خطر سرمازدگی قرار دارند.
سالمندان مبتلا به بیماری های قلبی، اختلال گردش خون و دیابت بیش تر در معرض سرمازدگی قرار دارند.
نشانه های سرمازدگی
- ایجاد تاول در سطح پوست
- سیاه شدن مناطق درگیر در سرما
- بروز لکه های سفید، زرد، آبی، خاکستری
- احساس سرما و سفتی در محل اولین نشانه سرمازدگی است
- در صورت تداوم سرما، به تدریج درد، احساس سوزن سوزن شدن، بی حسی و رنگ پریدگی
دستور العمل های پیشگیری از سرمازدگی و مراقبت از سالمندان در سرما
- قراردادن دست‌ها زیر بغل
- از مالش‌دادن مناطق سرمازده پرهیز کنید
- گرم‌کردن بینی و گوش‌ها با کلاه و شال‌گردن
- در شرایط بیرون از خانه پوشاندن تمام قسمت های بدن
- در مراحل اولیه شک به سرمازدگی، تعویض لباس های مرطوب
- در صورت مشاهده سوزش، رنگ پریدگی، قرمزی پوست یا لرز قرار گرفتن در سرپناهی گرم
- مناطق سرما زده را مستقیماً نباید گرم کرد. مناطق درگیر باید به تدریج به مدت ۳۰ دقیقه در آب گرم قرار بگیرد
پیشگیری از ۷ بیماری رایج در فصول سرد و درمان آن ها
همان طور که گفتیم با افزایش سن، شرایط فیزیولوژیک سالمندان شکننده تر می شود. سالمندان از نظر آسیب پذیربودن بیش تر به نوزادان و کودکان شباهت پیدا می کنند. سالمندان به مراقبت های دقیق تر و منظم تری نیاز دارند. به خصوص وقتی در شرایط نامعمول قرار می گیرند، مثلاً شرایطی مثل آمدن فصل پاییز و زمستان و کاهش دما و تغییرات شرایط جوی که حتی زندگی جوان تر ها را دچار تغییر می‌کند، چه برسد به زندگی سالمندان!
در ادامه این مقاله نکات مهم بهداشتی و مراقبتی از سالمندان در برابر بیماری‌های رایج فصل سرما را بررسی می‌کنیم:
کاهش درد زانو با ماساژ
عروق خونی در دمای پایین، خون کم تری را به مفصل زانو می رسانند. برای مراقبت از سالمندان در سرما که سابقه بیماری آرتروز دارند و در فصول سرد بیش تر دچار اختلال در حرکت و التهاب زانو می شوند. استفاده از پمادهای موضعی و ماساژ، خون رسانی را در زانو افزایش می دهد و باعث کاهش درد می شود.
سرفه و سرما خوردگی
سرما خوردگی و سرفه در طول فصل های سرد سال شایع هستند. سرما خوردگی با آن که باعث می شود چند روز احساس بدی داشته باشید؛ اما جان انسان را تهدید نمی کند. ویروس شایع سرما خوردگی را با استفاده از آنتی بیوتیک ها نمی توان درمان کرد؛ بنابراین نیازی به معاینه ندارد. تنها زمانی باید با پزشک خود مراجعه کنید که سرما خوردگی چند روز بدون هیچ گونه بهبودی ادامه داشته باشد. می توان برای جلوگیری از عطسه و سرفه از یک دستمال استفاده کرد، سپس دستمال را دور انداخته، و دست های خود را شست تا ویروس های باقی مانده کشته شوند و از بین بروند. اگر سالمند تب داشته باشد و با مصرف پاراستامول نیز بهبود پیدا نکرد و یا اگر در تنفس مشکل به وجود آمد باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود. افرادی که آسم دارند تنفسشان در روزهای سرد و مرطوب امکان دارد دچار تحریک شوند. اگر سالمند دچار آسم هست و در طول شب علائم بیماری را تجربه کرد و یا نشانه های آن برای کارهای روزانه اش اختلال به وجود آورد، باید حتماً به پزشک مراجعه کند. پزشک با بررسی داروهایی که سالمند استفاده می‌کند، اگر لازم باشد دوزی از استروئیدها را تجویز می‌کند تا به تنفس سالمند کمک کند.
مراقبت از سالمندان از آنفولانزا
آنفولانزا روی سلامتی تأثیر بسیار بدی دارد. آنفولانزا برای کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری تنفسی دارند خطرناک است.
علائمی که آنفولانزا را از سرما خوردگی جدا می‌کند:
- تب بالا
- تعداد تنفس بالا
- سرفه‌های شدید
- درد عضلانی که معمولاً باعث می‌شود نتوانید از رختخواب خود بیرون بیایید.
برای درمان آنفولانزا خوردن مایعات فراوان، مصرف داروهای مسکن بدون نسخه، در صورت عدم بهبودی مراجعه به پزشک برای دریافت داروهای ضد ویروس پیشنهاد می گردد. برای پیشگیری از آنفولانزا دریافت سالانه واکسن آنفولانزا برای مراقبت از سالمندان و یا کسانی که مراقبان اصلی یک سالمند هستند کمک کننده است.
مراقبت از سالمندان در برابر عفونت گلو
عفونت های ویروسی بر اثر گسترش عفونت گلو به وجود می آیند. اگر گلو دچار عفونت شود، درگیر با درد و التهاب خواهد شد. درمان عفونت گلوی سالمندان در سرما شامل استفاده از برخی داروهای بدون نسخه برای تسکین گلو درد و در صورت تب شدید، غدد متورم، دردناک و وجود آبسه لوزه به پزشک مراجعه شود.
مراقبت از سالمندان از عفونت چشم
اگر چشم دچار خارش شد و قرمزی و ترشح داشت ممکن است به دلیل ورم ملتحمه باشد. ورم ملتحمه را می توان با چند بار حمام آب گرم و یا قطره های چشم بدون نیاز به نسخه درمان کرد. با این حال اگر درد چشم بیش تر شد و یا فرد دچار از دادن بینایی شدید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود. بهترین روش برای پیشگیری از عفونت چشم آن است که فرد دست های خود را مرتب بشوید. همچنین درصورتی که دست ها آلوده بود نباید آن ها را با چشم تماس داد.
اسهال و استفراغ
برخی ویروس ها ممکن است باعث شیوع اسهال، استفراغ و یا هر دو شوند. شستن دست ها بهترین روش برای پیشگیری است.
سلامت روان سالمندان در فصول سرد سال
با طولانی تر شدن شب ها برخی افراد ممکن است از نظر خلق و خو دچار مشکل شوند و اضطرابشان افزایش بیابد. داشتن یک برنامه غذایی سالم در کنار مکمل ویتامین D می تواند با چنین مشکلی مقابله کند. سعی کنید در روتین روزانه سالمندان ورزش را نیز بگنجانید این کار باعث تقویت سطح سروتونین نیز می شود. اگر سالمند احساس افسردگی می کند بهتر است به روانپزشک و یا روان درمانگر مراجعه گردد.
نکات تغذیه ای برای مراقبت از سالمندان در سرما
سالمندان همواره بیش از سایر گروه های سنی در معرض سوء تغذیه قرار دارند. سوء تغذیه بیش تر در فصول سرد سالمندان را تهدید می کند. سوء تغذیه میزان ابتلای سالمندان به بیماری هایی همچون سرما خوردگی و آنفوانزا را بیش تر می کند. برای مراقبت از سالمندان در سرما باید به تقویت سیستم ایمنی بدنشان اقدام کنیم.
مواد غذایی که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند شامل سوپ، شیر و لبنیات ، سبزی ها به شکل بخار پز، مصرف انواع گوشت، دانه ها و غلات سرشار از فیبر و همچنین پرتقال، لیمو، گریپ فروت، سیب زمینی، هویج، کدو، اسفناج، کلم و کلم بروکلی و اغلب میوه ها است. همچنین افزایش تعداد دفعات وعده های غذایی به وعده های سبک از گروه های چهار گانه خوراکی و یا دست کم رعایت تمام وعده های اصلی غذا در کنار داشتن فعالیت فیزیکی توصیه می گردد.
