خواص شگفتانگیز زردچوبه؛ معجزهای طلایی برای سلامتی و زیبایی
استفاده از زردچوبه بهعنوان ادویه و گیاه دارویی به هزاران سال قبل برمیگردد. منشأ آن جنوب شرقی آسیا، بهویژه هند است. شواهدی از استفاده از زردچوبه در دره سند در ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد وجود دارد.
زردچوبه (turmeric) گیاهی از خانواده زنجبیل باریشهی زردرنگ است. این گیاه یک و نیم متر طول و ساقههای متورم گونه دارد که به شکل سنبل گل میدهد. گلهای گیاه زردچوبه نیز دارای رنگهای سبز مایل به زرد است و بیشتر در مناطق گرمسیری مانند هند، ایران و تایلند رشد میکند.
خواص زردچوبه از قدیمالایام برای درمان چشمدرد و زخمهای جلدی بهکاربرده میشد. در این مقاله قصد داریم به معرفی کامل این اکسیر سلامتی بپردازیم و خواص آن را از جهات مختلف بررسی کنیم. تا انتها با ما همراه باشید.
تاریخچه و قدمت زردچوبه
استفاده از زردچوبه بهعنوان ادویه و گیاه دارویی به هزاران سال قبل برمیگردد. منشأ آن جنوب شرقی آسیا، بهویژه هند است. شواهدی از استفاده از زردچوبه در دره سند در ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد وجود دارد.
در طب سنتی هند، یعنی آیورودا، از زردچوبه بهطور گسترده برای درمان طیف وسیعی از بیماریها ازجمله عفونتها، التهاب و مشکلات گوارشی استفاده میشده است. تجار رومی و عرب زردچوبه را در سراسر جهان گسترش دادند و در قرونوسطی به اروپا رسید.
امروزه زردچوبه یکی از محبوبترین ادویهها در جهان است و در غذاها، نوشیدنیها و مکملهای غذایی استفاده میشود. همچنین بهعنوان یک ماده تشکیلدهنده در لوازمآرایشی و محصولات مراقبت از پوست استفاده میشود.در طب سنتی هند، یعنی آیورودا، از زردچوبه بهطور گسترده استفاده میشود.
خواص زردچوبه
کورکومین (diferuloylmethane) رنگدانه زرد استخراجشده از ریزوم است که به دلیل گروه فنولی خود، یک ضدالتهاب و آنتیاكسيدان قوی به شمار میآید. اين خواص زردچوبه باعث شده است كه مصرف آن برای لاغری، بیماریهای گوارشی، کبدی، سرطان، آرتريت روماتوئید، آلرژی، آسم، آترواسكلروز، بیماریهای عصبی و دیابت موردتوجه قرار گيرد.
ضدالتهاب قوی
کورکومین، ماده فعال اصلی زردچوبه، خواص ضدالتهابی قوی دارد. این ماده میتواند به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک و فعالیت آن را تنظیم کند. همچنین میتواند با بیماریهای التهابی مانند آرتریت روماتوئید، آرتروز، آسم، آلزایمر، اپتیک نوریتیس و برونشیت مزمن مقابله کند.
خواص زردچوبه در کاهش التهابات پوست مانند جوش و آکنه نیز مفید است و میتواند موجب تسکین قرمزی و تورم پوست شود.
کمک به کاهش وزن
ارتباط زردچوبه و لاغری به دلیل خاصیت ضدالتهابی آن است. ابتلا بهاضافه وزن با آزاد شدن سایتوکاین های التهابی در ارتباط است. بنابراین تأثیر کورکومین تنها روی پایین آوردن التهاب بدن است و از این راه میتواند به کاهش وزن نیز کمک کند چون یکی از دلایل مقاومت بدن به کاهش وزن، التهاب بیشازحد است.
همچنین مصرف زردچوبه میتواند روی سوختوساز نیز تأثیر داشته باشد. این تأثیر به شکلی نیست که بگوییم تنها با مصرف زردچوبه میتوان وزن کم کرد بلکه وجودش در رژیم میتواند در کنار دیگر عوامل اثربخش باشد.
بهبود بیماریهای گوارشی
در طب سنتی زردچوبه بهعنوان بادشكن شناختهشده است. مصرف آن با غذا موجب بهبود هضم و كاهش نفخ معده میشود. بنابراین برای افراد مبتلابه اختلالات گوارشی و کسانی که بعد از مصرف غذا احساس خستگی و يا نفخ میکنند، توصیه میشود. در یک پژوهش تجويز ۵۰۰ میلیگرم پودر زردچوبه به ۱۶۶ بيمار مبتلابه سوءهاضمه سبب بهبود سوءهاضمه در اين بيماران شد.
در مطالعه باليني ديگری كه روی ۱۰ بيمار مبتلابه زخم معده انجام شد. تجويز یک گرم زردچوبه در روز موجب تسريع در بهبود زخم و كاهش درد معده شد. همچنين در مطالعهای كه روی ۸۹ بيمار مبتلابه كوليت زخمی انجام شد. تأثیر اين ماده گياهي با دوز ۲ گرم در روز در درمان و پیشگیری از رشد بيماری در مقايسه با داروها بيشتر بود.
پیشگیری از سرطان
پژوهشهای مختلفی نشان دادند كه مصرف بعضی از مواد غذایی و گياهان دارویی میتواند موجب مهار رشد سلولهای سرطانی شود. گزارش تحقيقات اپيدميولوژيک حاكی از آن است كه در كشورهايی كه مصرف زردچوبه بالاست، سرطانهای رودهای كمتر مشاهده میشود.
اثرات ضدسرطانی زردچوبه از اين نظر بااهميت است كه بهعنوان یک ماده افزودنی به غذا مورداستفاده قرار میگيرد. مصرف اين ماده با دوز بالا از تكثير سلولهای سرطانی پيشگيری میکند، ولی به سلولهای سالم آسيبی وارد نمیکند.
مصرف زردچوبه موجب مهار رشد سلولهای سرطانی میشود.
کنترل بیماریهای قلبی- عروقی
تحقیقات نشان دادهاند که کورکومین میتواند از طریق چندین مکانیسم بهسلامت قلب کمک کند:
بهبود عملکرد عروق: کورکومین میتواند به بهبود عملکرد اندوتلیوم، لایه داخلی رگها و شریانها، کمک کند. این امر به حفظ جریان خون سالم و کاهش فشارخون کمک میکند.
کاهش کلسترول: کورکومین سطح کلسترول LDL (بد) را نیز در خون کاهش و سطح کلسترول HDL (خوب) را افزایش میدهد. این امر بهنوبه خود به کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی کمک میکند.
جلوگیری از تشکیل لخته خون: کورکومین میتواند به جلوگیری از تجمع پلاکتهای خونی در خون کمک کند و خطر تشکیل لخته خون که میتواند منجر به سکته قلبی یا مغزی شود را کاهش دهد.
بهبود دیابت
بررسیها نشان دادند التهاب نقش عمدهای در توسعه دیابت نوع ۲ دارد. کورکومین موجود در زردچوبه سبب کاهش سطح قند خون و افزایش قابلتوجهی در سطح انسولین پلاسما میشود.
اگر دیابت دارید، مصرف زردچوبه را فراموش نکنید.
کنترل بیماریهای عصبی
مغز باوجوداینکه تنها ۲ درصد از وزن بدن را تشکیل میدهد، اما ۲۰ درصد از اکسیژن بدن را مصرف میکند. با افزایش سن، یونهای فلزی مانند آهن، روی و مس در مغز تجمع مییابد. درنتیجه، مغز در برابر بسیاری از اکسیدانها قرار میگیرد.
بسیاری از بیماریهای عصبی درنتیجه تجمع پروتئینها، آسیب اکسیداتیو و التهاب رخ میدهد. کورکومین دارای ویژگیهای متعدد و مطلوب برای پیشگیری از بیماریهای عصبی ازجمله آلزایمر، پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، صرع، ضربه به سر، پیری، افسردگی و سکته مغزی است.
زیبایی پوست
کورکومین به دلیل خواص ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی قوی خود میتواند به چندین روش بهسلامت و زیبایی پوست کمک کند:
کاهش التهاب: التهاب میتواند منجر به مشکلات پوستی مانند آکنه و اگزما شود. کورکومین با کاهش التهاب میتواند به بهبود این شرایط پوستی کمک کند.
روشن کردن پوست: کورکومین میتواند به روشن شدن پوست و کاهش لکههای هایپرپیگمانتاسیون و جای زخم کمک کند.
کاهش چینوچروک: کورکومین با افزایش تولید کلاژن و الاستین، دو پروتئین مهم در حفظ صافی و انعطافپذیری پوست، به کاهش چینوچروک و خطوط ظریف نیز کمک میکند.
مبارزه با رادیکالهای آزاد: رادیکالهای آزاد مولکولهای ناپایدار هستند که میتوانند به سلولهای پوست آسیب برسانند و منجر به پیری زودرس شوند. این ماده با خواص آنتیاکسیدانی قوی خود میتواند از سلولهای پوست در برابر آسیب رادیکالهای آزاد محافظت کند.
ماسک زردچوبه برای کاهش چینوچروکهای پوستی فوقالعاده است.
علاوه بر این، زردچوبه میتواند بهعنوان یک اسکراب ملایم برای لایهبرداری از سلولهای مرده و روشن شدن پوست استفاده شود یا از ماسک زردچوبه برای آبرسانی و تغذیه پوست استفاده کرد.
نکته مهم: قبل از استفاده از زردچوبه بهصورت موضعی روی پوست، حتماً یک تست حساسیت انجام دهید. به دلیل رنگ زرد روشن زردچوبه، هنگام استفاده از آن احتیاط کنید، زیرا ممکن است پوست شما را لکهدار کند.
بهترین نوع زردچوبه برای کجاست؟
تعیین بهترین نوع زردچوبه به نیازها و اولویتهای شما بستگی دارد. در اینجا چند نکته برای انتخاب بهترین نوع زردچوبه آورده شده است:
منشأ
هند: هند بزرگترین تولیدکننده و مصرفکننده زردچوبه در جهان است و انواع مختلفی از این ادویه را تولید میکند.
سریلانکا: زردچوبه سریلانکا به رنگ زرد روشن و طعم ملایمی دارد.
ایران: زردچوبه ایرانی عطروطعم منحصربهفردی دارد و اغلب برای تهیه داروهای گیاهی استفاده میشود.
هند بزرگترین منبع تولیدکننده زردچوبه است.
شکل
زردچوبه قلم: این نوع زردچوبه از ریشه گیاه زردچوبه به دست میآید و بهطور طبیعی خشک میشود. زردچوبه قلم عطروطعم قویتری نسبت به پودر زردچوبه دارد و میتوان از آن برای تهیه دمنوش یا اضافه کردن به غذا استفاده کرد.
پودر زردچوبه: این نوع زردچوبه از آسیاب کردن زردچوبه قلم به دست میآید. پودر زردچوبه راحتتر در غذا حل میشود و برای پختوپز مناسبتر است.
کیفیت
زردچوبه ارگانیک: این نوع زردچوبه بدون استفاده از کودهای شیمیایی یا آفتکشها کشت میشود.
زردچوبه بدون تابش: این نوع زردچوبه در معرض تابش اشعه قرار نگرفته است.
نکات دیگر:
رنگ: زردچوبه باکیفیت باید رنگ زرد روشن و یکدستی داشته باشد.
بو: زردچوبه باکیفیت باید بوی گرم و تند داشته باشد.
طعم: زردچوبه باکیفیت باید طعم کمی تلخ و تند داشته باشد.
درنهایت، بهترین راه برای انتخاب بهترین نوع زردچوبه، امتحان کردن انواع مختلف و یافتن نوعی است که ازنظر طعم و عطر موردپسند شما باشد.
زردچوبهی باکیفیت دارای رنگ زرد یکنواخت است.
طرز استفاده از زردچوبه
زردچوبه را به شکلهای مختلفی میتوانید استفاده کنید:
بهعنوان ادویه در غذا
بهعنوان مکمل (قرص یا کپسول)
بهعنوان دمنوش (چای زردچوبه)
طرز تهیه دمنوش زردچوبه
عوارض جانبی و موارد منع مصرف زردچوبه
هرچند خواص زردچوبه بسیار زیاد است، اما مصرف بیشازحد آن با عوارض زیر همراه است:
حالت تهوع شدید
خونریزی
افت فشارخون
مشکلات و دردهای معده
بروز مشکلات باروری
سردردهای شدید و مزمن
فقر آهن
ناباروری در موارد مصرف شدید
افزایش قند خون و دیابت
تداخل دارویی زردچوبه
مصرف زردچوبه با داروهای ضد لختگی خون، ضد التهابات غیراستروئیدی، داروهای کاهنده فشارخون، ضد انعقادها و برخی داروهای ضدافسردگی و تثبیتکنندههای خلقوخو تداخل ایجاد میکند. همچنین، زردچوبه ممکن است تأثیری بر فعالیت آنزیمهای کبدی داشته باشد که موجب تغییر در غلظت و اثر داروها در بدن شود.
بنابراین، برای افرادی که داروهای خاصی مصرف میکنند یا شرایط پزشکی خاصی دارند، مهم است قبل از استفاده از زردچوبه، با پزشک خود مشورت و راهنماییهای لازم را دریافت کنند. هرگز داروهای تجویزشده توسط پزشک را بدون مشورت و توصیه او با زردچوبه ترکیب نکنید و دستورات مربوط به مصرف داروها را بهدقت رعایت کنید.
هرگز داروهای تجویزشده را بدون مشورت با پزشک با زردچوبه ترکیب نکنید.